27 oktober 2017
Op 9 en 16 oktober 2017 brachten de erkende imams en islamconsulenten een bezoek aan de tentoonstelling “De islam, dit is ook onze geschiedenis! Europa en zijn moslimerfenis”, georganiseerd door het bedrijf Tempora, in partnerschap met het EMB in het Vanderborght-gebouw in Brussel.
De erfenis van Abraham
Van bij de aanvang van het bezoek werden de imams en islamconsulenten ondergedompeld in het onderwerp met specifieke aandacht voor de abrahamitische wortels van de drie monotheïstische godsdiensten en hun gemeenschappelijke geestelijke voorouders, zoals Abraham, Meriem (Maria) en Mozes.
De Arabische erfenis
De komst van de moslims in Spanje in de 18de eeuw betekende een diepgaande verandering voor de West-Europese landen aan de Middellandse Zee. Deze invloed is vooral duidelijk op het Iberisch schiereiland, maar ook op het Italiaanse Sicilië, met als voorbeeld steden als Granada, Cordoba (Spanje) en Palermo (Italië) die een typische architectuur hebben.
Vanuit technisch oogpunt hebben de moslims in de grote steden waarin ze zich vestigden onder andere het waterirrigatiesysteem ontwikkeld en geperfectioneerd.
Meer vanuit artistiek oogpunt zijn onze tijdgenoten verrukt over de Arabisch-mohammedaanse muziek.
De Ottomaanse erfenis
Vanaf de 14de eeuw vestigt het Ottomaanse Rijk zich in de Balkanlanden en bereikt op zijn hoogtepunt de poorten van Wenen. Ook al duren de politieke en religieuze relaties die vaak gekenmerkt worden door conflicten, slechts tot de Eerste Wereldoorlog, gevolgd door het uiteenvallen van het Ottomaanse Rijk, de handelsrelaties evenwel werden nooit verbroken. Een van de belangrijke bijdragen van de Ottomanen was de verspreiding van een brouwsel dat vandaag internationaal bekend staat als koffie.
Aan de andere kant droeg de Frans-Ottomaanse alliantie van 1536 tussen Frans 1 en Suleiman de Prachtlievende bij tot de ontwikkeling van wat de “turquerie” wordt genoemd. Deze Europese kunststijl is geïnspireerd op reizen naar mohammedaanse landen en de Turkse en Ottomaanse stijl is onder andere terug te vinden in de muziek, in kunstwerken en in decoratieve voorwerpen.
Net als voor de hiervoor al genoemde steden in het Middellandse Zeegebied, heeft de zeven eeuwen durende Ottomaanse aanwezigheid in de Balkanlanden een blijvende invloed op de architectuur in deze regio.
De koloniale periode
Tijdens de lange periode van achteruitgang die voorafgaat aan de val van het Ottomaanse Rijk (1923) verdelen Groot-Brittannië, Italië en Frankrijk de grondgebieden die daarvoor onder controle stonden van moslims, gaandeweg onder elkaar en dragen ze bij tot het ontstaan van naties waarvoor ze zelf de nieuwe grenzen uittekenen.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog moeten de bevolkingsgroepen die voortaan onder Europese controle staan, gaan werken in de stedelijke industrieën om het gebrek aan werkkrachten op te lossen dat was ontstaan door het vertrek van de mannen naar het front.
In de verlenging van de uitwisselingen tijdens de Ottomaanse periode komen tijdens het kolonialisme en parallel aan de ontwikkeling van vervoersmiddelen ook talrijke Europese kunstenaren uit de voormalige gebieden van het Rijk, wat bijdraagt tot het ontstaan van een nieuwe Oosterse artistieke en literaire beweging.
Deze historische fase eindigt met de toenemende, vaak gewelddadige maar succesvolle dekolonisatie van deze landen. Algerije kent een gewelddadige dekolonisatieoorlog, terwijl Libië kan profiteren van het verslagen Italië om zich te vrij te maken.
Vandaag
Opnieuw is de immigratie van moslimbevolkingsgroepen in Europa gelinkt aan de economische behoeften van de door de Tweede Wereldoorlog verwoeste Europese landen waar er grote vraag is naar werkkrachten om de vernielde steden en infrastructuren herop te bouwen.
Na de val van de Berlijnse muur spat Joegoslavië uit elkaar na verschillende oorlogen met een etno-religieus karakter, waarvan de slachting van Srebrenica (op dit ogenblik Bosnië-Herzegovina) een van de meest tragische gevolgen is.
Recenter nog liggen de conflicten in Noord-Afrika en het Midden-Oosten aan de basis van een massale stroom migranten. Hun komst en integratie maken dat Europa zich moet herbronnen over een nieuwe dynamiek voor zijn buitenlandse relaties.
Deze migratie kent zijn eigen drama’s: vele mannen, vrouwen en kinderen vinden de dood op zee tijdens hun wanhopige poging om te ontsnappen aan oorlog en miserie. Voor hen wordt de Middellandse Zee vaak een triest zeegraf.
Gedachtewisseling
Na het bezoek aan de tentoonstelling begaven de imams en islamconsulenten zich naar de conferentiezaal van het Vanderborght-gebouw waar de voorzitter van het Executief van de Moslims van België, dhr. Salah Echallaoui, hen dankte voor hun aanwezigheid en hun interesse voor de tentoonstelling. Hij dankte ook de organisatoren voor het werk dat ze tot stand brachten.
Daarna hield de verantwoordelijke van de gidsen een korte toespraak en nodigde de deelnemers aan om vragen te stellen en eventuele opmerkingen te maken over de inhoud van de tentoonstelling. Daaruit volgden verschillende gedachtewisselingen, meer bepaald over de vraag omtrent het statuut van de “Dhimmi’s”[1].
Sommige imams stellen immers de visie in vraag volgens welke mensen met dit statuut ongelijk zouden zijn behandeld, meer bepaald, met betrekking tot belastingen. De gedachtewisseling was rijk en leerzaam, ook al konden de verschillende protagonisten het niet met elkaar eens worden.
Anderen betreurden het feit dat de tentoonstelling erg weinig zegt over de huidige relatie tussen de islam en Europa. De gids vond dit een goede opmerking en herinnerde er bovendien aan dat iedereen elke donderdagavond welkom is om van gedachte te wisselen over de hedendaagse problematiek.
Sommige werken over radicalisme en terrorisme deden verwarring ontstaan over de echte intenties van de auteur ervan, andere werden dan weer zeer gewaardeerd door de deelnemers. Wij onthouden vooral dat de hedendaagse kunst uiteindelijk ruimte biedt aan een open debat met vrije interpretatie door iedereen.
HIER vindt u de foto’s van het bezoek
[1] Historische term uit de moslimwet voor niet-mosliminwoners die “juridische bescherming” krijgen. (Wikipedia)